Sizda reja bormi, janob Donald Tramp? Ba'zilar hozirgi vaziyatni mohirona diplomatiya deb hisoblamoqda — ular umid qiladiki, boshqa mamlakatlardan jiddiy takliflar Oq uyning qo'liga yetib borgach, bojlar bekor qilinadi, YAIM 3% ga oshadi va S&P 500 yangi rekord darajalarni zabt etadi. Boshqalar esa, import bojlari AQSh iqtisodiyotini inqirozga olib kiradi, degan fikrda — keng ko'lamli fond indeksi yana pasayishni boshlaydi. Bir narsa aniq: investorlar noaniqlikdan charchadi va ular yangi savdo tartibiga aniqlik kirgach, aksiyalarni xarid qilish imkoniyati tug'iladi, deb umid qilishmoqda. Ammo shoshilishga hali erta.

Keng qamrovli bojlar e'lon qilinganidan so'ng, moliya bozorlarida o'n kunlik tarixiy tebranishlar guvohi bo'ldik. S&P 500 kapitalizatsiyasi 5.8 trillion dollarni yo'qotdi, so'ng 4 trillion dollarga tiklandi. Oq uy bir kun boj joriy qilsa, ertasi kuni uni kechiktirishini e'lon qiladi. Bir kuni Pekinga qarshi boj stavkasini 145% ga oshiradi, boshqa kuni Xitoydan olib kiriladigan mashhur elektronika mahsulotlariga 100 milliard dollarlik istisnoni e'lon qiladi — bu Xitoydan AQShga jami importning 23%ini tashkil etadi. VIX indeksi 2020-yil martidan beri eng yuqori darajaga chiqqaniga hayron bo'lish kerakmi? Bozorni hanuz qo'rquv boshqaryaptimi?

AQSh fond bozori volatilligi dinamikasi

Ha ham, yo'q ham. Oq uyning doimiy o'zgaruvchan ohangi va qarorlari tufayli amerika aktivlariga nisbatan ishonchsizlik kuchaygan. Shu bilan birga, FOMO — "sotib olmasang, imkonni boy berasan" strategiyasi ham qayta tiklanmoqda. Haqiqatan ham, S&P 500'dagi pasayish sarmoyadorlarni "o'zini tutayotgan, lekin vasvasaga tushayotgan" holatga solib qo'ydi.

Bu tarixiy volatillik fonida xavfsiz aktivlar g'olib chiqmoqda: oltin, yapon iyenasi va shveytsariya franki. Avvaliga yevroning kuchayishi mantiqsizdek tuyulishi mumkin, ammo agar hisobga olsakki, AQSh obligatsiyalaridan ko'ra Germaniya obligatsiyalari Oq uyning notekis qarorlaridan foyda ko'rayapti — bu holda barchasi ma'lum bir mantiqqa ega bo'ladi.

Tarixiy volatillik kunlaridagi aktivlar samaradorligi

Investorlar Yevropa va Xitoy o'z iqtisodiyotini bojlar va savdo urushi salbiy ta'siridan himoya qilish uchun rag'batlantirish choralari ko'radi, deb ishonmoqda. Shu bilan birga, Trampning Yevropa Ittifoqi ustidan nazoratni yo'qotayotgani AQShdan Yevropaga kapital oqimini jadallashtirmoqda va bu esa S&P 500'ga bosimni kuchaytiradi.

Bundan tashqari, Wall Street Journal mutaxassislari kelasi 12 oy ichida AQShda retsessiya ehtimolini 22% dan 45% ga oshirdi. 2025-yil uchun YAIM prognozi 2% dan 0.8% ga pasaytirildi, ba'zi tahlilchilar esa bu yil 2% qisqarish bo'lishi mumkinligini aytmoqda. Boshqalar esa bojlar tez orada bekor qilinadi va YAIM 3% ga ko'tariladi, deb umid qilishmoqda. Ammo birinchi ssenariy ko'proq ehtimollikka ega — bu esa fond bozorining hali qutulmaganini anglatadi. Og'ir davr hali tugamagan.

Texnik jihatdan, S&P 500'ning kunlik grafikida "ichki bar" shakllandi, bu esa uzoq pozitsiyalarni ochishga imkon berdi. Endi esa ilgari e'lon qilingan strategiyaning ikkinchi bosqichi: uzoq pozitsiyalardan foyda olish va 5500 hamda 5600 darajasidan teskari savdoga (short) kirishish vaqti keldi.